Sırplardan Bosna’ya darbe

Bosna-Hersek’in iki bölgesel unsurundan biri olan Republika Srpska (Sırpçık Cumhuriyeti) bölgesel meclisi 27 Haziran’da Bosna Anayasa Mahkemesi’nin kararlarının Sırp Cumhuriyeti’nde tanınmayacağını ve uygulanamayacağını belirten bir yasa çıkardı.

Bölgedeki muhalefetin de kısmen desteği sayesinde Dodik’in Bağımsız Sosyal Demokratlar İttifakı’nın (SNSD) liderliğindeki meclisteki milletvekillerinin çoğunluğu, Anayasa Mahkemesi’nin karar ve işlemlerinin ülke çapında bir yasa çıkana kadar bölge topraklarında uygulanmayacağına karar verdi.

Oylamayı, Anayasa Mahkemesi’nin geçen hafta yargı organının kurallarını değiştirerek Sırp yargıçlar olmadan toplanmasına izin veren kararı sonrasında Dodik başlattı. B-H anayasa mahkemesi 3 Boşnak, 3 Hırvat ve 3 Sırp üyeden oluşuyor. Ancak Dodik daha önce iki Sırp üyenin mahkemeye atanmasını engelleyip üçüncüsünü de emekli olmaya zorladı. Böylece kendilerinin tensil edilmediği bahanesini savunuyor.

Buna ek olarak, Sırpçık Cumhuriyeti meclisi, üçlü Bosna cumhurbaşkanlığının Sırp üyesi Zeljka Cvijanoviç’in bölgedeki altı ülkenin aracılık ettiği Batı Balkanlar’da serbest seyahat anlaşmasını veto etmesini destekledi. Sırp meclisi tarafından gündeme getirilen ana konu, Bosna ve Kosova arasında vizesiz seyahatin refdedilmesiydi. Sırplar Kosova’yı kendilerinin olduğunu iffia ediyorlar.

Alınan AYM’yi red kararı, uzun süredir ülkenin merkezi kurumlarından ayrılma ve ülkenin AB üyeliği yolundan ayrılma yolunda kampanya yürüten Dodik’in tasarladığı bir dizi siyasi hamlenin yalnızca sonuncusu. Karar, aralarında NATO, AB ve BH Yüksek Temsilciliği’nin temsilcilerinin de bulunduğu uluslararası toplum tarafından kınandı.

28 Haziran’da Twitter’da yanıt veren AB Bosna Hersek Yüksek Temsilcisi, hareketin “Dayton anlaşmasına karşı kabul edilemez bir suç, Sırp Cumhuriyeti’nde hukukun üstünlüğüne ciddi bir meydan okuma ve Bosna-Hersek’in anayasal düzenine bir saldırı” olduğunu söyledi. Temsilci, Sırp Cumhuriyeti’nin Bosna’nın anayasal ve yasal düzeninde oluşumunun temelini oluşturan 1992-95 Bosna Savaşı’nı sona erdiren Dayton anlaşması kapsamındaki yükümlülüklerine saygı göstermesi gerektiğini vurguladı.

Bosna Hersek üç bölgeden meydana geliyor: Müslüman Boşnak ve Katolik Hırvatların yaşadığı BH Federasyonu, Ortodoks Sırp ağırlıklı Sırpçık Cumhuriyeti ve onu ikiye kesmek için kurulan Müslüman ve Sırp nüfuslu Brçko kenti. 1995 yılında imzalanan Dayton anlaşmasıyla çok karmaşık, idaresi zor bit sistem kuruldu ve ayrılmak isteyen Sırplar da Hırvatlar da bunu sabote etmek istiyor.