Şevket başkanla 14 yıl daha

Özbekistan Cumhurbaşkanı Şevket Mirziyayev’in üçüncü kez devlet başkanı olarak seçilmesinin muhtemel olduğu Orta Asya’nın en yüksek nüfuslu ülkesinde bugün sandıklar seçmen önüne kondu.

30 milyonu aşkın nüfuslu ve çok sayıda doğal kaynağı olan Türk cumhuriyeti Özbekistan’daki bu erken seçim, bir anayasa referandumunun Mirziyayev’in iki dönem daha cumhurbaşkanlığı yapmasına yol açmasından aylar sonra geldi.

Anayasa başkanlık görev süresini beş yıldan yedi yıla çıkarmıştı. Değişiklik, 65 yaşındaki liderin 2037 yılına kadar yani 14 sene daha iktidarda kalabileceği anlamına gelmekte.

Mirziyayev, 2016’da ilk dönemini kazanmadan ve 2021’de yeniden seçilmeden önce selefi olan sertliğiyle bilinen İslam Kerimov’un altında başbakan olarak görev yaptı. Sıkı polisiye kontrol altındaki eski bir Sovyet cumhuriyeti olan ülkesini yabancı yatırıma ve turizme açma sözü verdi.

Mirziyayev şimdi Ekolojik Parti, Halkın Demokratik Partisi ve Adalet Sosyal-Demokrat Partisi’nden halk tarafından bilinmeyen göstermelik üç adaya karşı yarışıyor. Oyların çoğunluğunu alması bekleniyor.

Mirziyayev kendisini “Yeni Özbekistan” kuran bir reformcu olarak sunuyor. Ülkenin pamuk tarlalarında halkı zorunlu çalıştırmaya son verdi, Kerimov’un uzun iktidarı sırasında hapsedilen bazı siyasi mahkumları serbest bıraktı.

Buna rağmen Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı, mevcut hükümetin gerçek bir muhalefetin ortaya çıkmasına izin vermediğini bildiriyor. Ülke bağımsızlığını kazanınca Türk İslam birliğini savunan Birlik hareketi hızla yayılmış ancak Moskova’nın da desteğiyle eski komünist Taşkent hükümeti Birlik hareketini kanlı bir şekilde bastırmıştı. Bu seçimlerde de Birlik ya da onunla ilişkisi olduğu iddia edilen adaylara izin verilmedi.

Şevket Mirziyayev’in yeniden seçim kampanyası ekonomi ve eğitime odaklandı. Yakın gelecekte ülkenin gayri safi yurtiçi hasılasını 160 milyar dolara yani ikiye katlamayı hedeflediğini paylaşıyor. Orta Asya’daki diğer devletler gibi Özbekistan da, Ukrayna’daki savaş nedeniyle geleneksel ticaret ortağı Rusya’ya uygulanan Batı yaptırımlarının yan etkilerini en aza indirmeye çalışıyor. Rus Rublesi’nin son aylardaki zayıflığı, Taşkent’in Rusya’da çalışan milyonlarca Özbek gurbetçiden azalan döviz girişi görmesinin beklendiği anlamına geliyor.

Bir zamanlar enerji ihracatçısı olan Özbekistan artık ürettiğinden daha fazla petrol ve gaz tüketiyor. Rus hidrokarbonlarını satın alıyor ve Moskova’nın enerjj ihracatlarını Batı’ya eskisi kadar yapamamasından yararlanıyor.

Özbekistan, Türkçe’nin Anadoluluların anlayabileceği Karluk lehçesini konuşan Sünni mezhebinden Müslümanların yaşadığı, Orta Asya’nın kültürel kalbi. Ancak son yıllara kadar Türkiye ile Özbekistan ilişkileri zayıf gelişmekteydi.