Rusya’nın Harkov harekatı

11 Mayıs 2024 Kutluk Özgüven

Rusya Federasyonu son iki gün baÅŸlattığı düşük yoÄŸunluklu operasyonlarda Harkov’un kuzeyindeki Ukrayna savunma hatlarını aÅŸmaya çalışıyor. Rus güçleri, savaÅŸta yeni bir cephe açmak ve Ukrayna’nın ikinci büyük ÅŸehrine yönelik baskıyı artırmak amacıyla Ukrayna sınırından Harkov oblastının (ilinin) kuzeyine yeni bir saldırı düzenledi. Harkov ağırlıkla Rusça konuÅŸan nüfusa sahip ve Moskova’nın Odesa ile birlikte mutlaka Ukrayna’dan koparmayı hedeflediÄŸi kendi kültürüne ait gördüğü kentler arasında.

Ukrayna savunma bakanlığı, Cuma günü Vovchansk kasabası yakınlarında “düşmanın zırhlı araçlar kullanarak savunma hattımızı kırma giriÅŸiminde bulunduÄŸunu” ve ilk saldırıların püskürtüldüğünü açıkladı. Ayrıca batıdaki sınır köyleri Strilecha, Pylna ve Borysivka’da da çatışmaların olduÄŸu ve Rus kuvvetlerinin Vovchansk çevresinde yaklaşık 1 kilometre ilerlediÄŸi yönünde haberler vardı, ancak henüz bunlar doÄŸrulanamadı. Yasal süresinin sonuna yaklaÅŸan Ukrayna Devlet BaÅŸkanı Volodimir Zelenski ise ülkesinin kuvvetlerinin saldırıya hazır olduÄŸunu, düşmanı tugaylar ve topçu birlikleriyle karşıladığını, Rusya’nın yeni saldırısını desteklemek için ek birlikler sevketmesinden endiÅŸeli olduÄŸunu da belirtti.

Ukrayna çok sayıda askerini Harkov’u korumak için orada tutuyor ancak bunları Donbas cephesine kaydırmayı da düşünüyor. Yeni Rus saldırısı bu birlikleri kaydırmaması amacıyla da yapılmış olabilir. Bunun beklenen Rus büyük “yaz taaruzu” olmasından ziyade sınırlı yeni bir cephe açmak ve küçük çok sayıda yerel çatışmalar yöntemini geliÅŸtirmek olduÄŸunu düşünüyorum.

Son iki aydır ilk Ukrayna’nın baÅŸlattı bazı operasyonlar Harkov Oblastı çevresinde geliÅŸmekteydi. Ukrayna hızla kaybettiÄŸi Donbas bölgesine karşılık Rusya fedearyonu içindeki Belgorod’u bombaladı ve sınır köylerine saldırlar düzenledi. Bunlar kısa sürede püskürtülse de Ukrayna’nın Rus topraklarına yaptığı ilk iÅŸgaldi. Bazıları bu Ukrayna operasyonunun Rusya Federasyonu seçim gününe denk gelmesinin özel bir mesaj olduÄŸunu öne sürmüştü.

Harkov Dünya Savaşında kilit şehirlerdendi

Ancak Rusların Batı ve Güney cepheleri ardından Kuzebatı cephesi açması herkesin beklediği gelişmelerden. Nitekim Rusya, geçen ay Harkov çevresindeki askeri operasyonlarını kademeli olarak yoğunlaştırdı ve sınırlı Ukrayna hava savunmasından yararlanarak şehrin içini ve çevresini bombalayarak 1,3 milyon sakininden daha fazlasını kaçmaya ve şehri giderek nüfusu azalan bir gri bölgeye dönüştürmeye ikna etmeye çalıştı.

Harkov fabrikaların, tesislerin bulunduÄŸu stratejik bir kent. Ä°kinci dünya savaşında kent üç büyük muharebeye msahne olmuÅŸtu. Almanlar tarihteki son zaferlerini Stalingrad ağır yenilgisi ardından MareÅŸal von Mannstein komutasında Harkov’u geri aldıkları muharebede elde emiÅŸler ancak bu son baÅŸarıları olmuÅŸtu.

Åžehir Rusya’nın kendi kültürü içinde gördüğü, halkın Rusça konuÅŸtuÄŸu, genellikle Rusya yanlısı siyasi partilere oy verdiÄŸi bir bölge. Nüfusunun da büyük bölümü Rusların kendine yakın gördüğü sivilleri bombalamayacağı düşüncesiyle ÅŸehri terk etmiyor. Bu nedenle Rusya kente yönelik önemli bir saldırı baÅŸlatmadı ve dikkatli olmaya çalıştı.

Büyük taaruzların çağı geride kaldı

Düşüncem, her ne kadar yakın zamanda pek çok köy ve kasaba ele geçirmiÅŸ de olsa, geçen iki yıldaki büyük çaplı taaruz giriÅŸimlerinden aÄŸzı yanan Rusya’nın yeni geliÅŸtirmekte olduÄŸu stratejik doktrin uyarınca Harkov’a topyekün bir saldırda bulunmayacağı, tıpkı Donbas’taki son altı aylık ilerlemesinde olduÄŸu gibi köy köy, tarla tarla, adım adım geliÅŸen kontrollü bir ilerlemeyle bütün cephe boyu geliÅŸim göstereceÄŸi, Harkov kenti ve onu savunan Ukrayna kuvvetlerini çembere alarak teslim olmaya zorlayacağı ya da kuÅŸatma altında bırakacağı.

Son iki yıl açıkça gördük ki 21. yüzyılda büyük askeri güçler arasındaki savaşlarda, büyük ölçekli taaruzların, şaşırtma harekatların, sürpriz baskınların,  beklenmedik saldırıların yeri yok. Bunun nedeni, ormanda da ilerlese, gece de hareket etse, bir manga askerden fazlasının daima tesbit edilebilir olması, bütün askeri harekatların uydulardan, elektronik istihbaratla izlenebilmesi. Bu sadece yerde değil, denizde ve havada da geçerli. Artık büyük, muzafferane, devasa araçlar, asker sayıları, konvoylar, filolar devri sona eriyor. 21. yüzyılın savaşları yaygın, hiçbiri muharebe ölçeğine giremeyecek, çok küçük ölçekli ancak yüksek sayılarda yüzlerce çatışma noktasından, düşük maliyetli binlerce unsurdan oluşmakta.

Bunu 2000 yılları başında ilk Necmettin Erbakan saptamıştı. Askeri endüstri uzmanı makine mühendisliği profesörü, yaptığı konuşmalarda büyük silahların ucuz çoklu silahlarla alt edilebileceğini anlatmış, onun yakın takipçisi olan Özdemir Bayraktar ve oğulları da uygulamaya koymuştu. Bunların dünyada art arda başarıları ve askeri düşünceyi değiştirdiklerinin Batılı yorumcularca itiraf edilmesi ardından dünyada düşünce kuruluşlaru ve firmalar da bu yöne ilerlemeye başladılar. Burada önemli nokta büyük çaplı tek güç değil, sürü gibi kullanılacak çok sayıda gücün arasındaki koordinasyon ve paylaşımı yapacak arka plandaki akıl.

Rusyanın Ukrayna stratejisi

Rusya, iki yıl önce baÅŸlatıp felaketle sonuçlanan Özel Askeri Harekatı ardından bütün Ukraynayı ele geçiremeyeceÄŸini ve bunu zorlamasının kendi gücünü aÅŸacağını bilmekle beraber Donbas ve Güney’de elde tuttuÄŸu bölgelere ek olarak mutlaka Odesa ve Harkov’u, Zaporijya, Herson ve Moldova sınırındaki Transdinyesterya bölgesine kadar bütün Karadeniz kıyılarını, eÄŸer iÅŸler yolunda giderse Kuzeydeki bazı bölgeler haricinde Dinyeper nehrinin DoÄŸusundaki bölgeleri ele geçirmeyi hedefliyor. Bunu dışında Ukrayna dili konuÅŸan, Polonya kültürüne daha yakın olan, Ä°kinci Dünya Savaşı’nda Almanları destekleyen Batı Ukrayna’nın ve Kuzeydeki tarihi ÅŸehirlerin tampon ülke haline gelecek bir Ukrayna devleti içinde kalmasını kendi çıkarlarına uygun buluyor. Zamanında Rusya yanlısı adaylara oy vermiÅŸ bütün bölgeleri bünyesine almayı ancak gerisini serbest bırakmayı planlıyor. 2023 sonunda uygulmaya koyduÄŸu ve giderek iyileÅŸtirdiÄŸi yeni askeri doktrinle yıllara yayılan, fazla maliyet gerektirmeyen ve Rusya’nın imalat hızından daha fazla olmayan yoÄŸunluÄŸu düşük adım adım yüzlerce noktada ilerleyen bir savaÅŸ, Moskova’nın tecih ettiÄŸi ve deÄŸiÅŸtirme riskini almayacağı bir formül.

Rusya kurulu düzeni bunu bir saldırganlık olarak deÄŸil kendini savunma olarak görüyor. EÄŸer Rusya içinde Harkov ve Odesa gibi kentleri kapsayan, Rus kimliÄŸinin ortaya çıktığı Kiev ya da Çernihiv gibi ÅŸehirleri NATO denetimine terk ederse, kontrolü altında bulunan yüzlerce farklı etnik grubu ve dev coÄŸrafyayı uzun süre tek bir devlet altında tutamayacağını ve bunların kaybedilmesi halinde Rusya’nın da Rus ulusunun dünyada etkinliÄŸinin sona ereceÄŸini biliyor. Bu nedenle Ukrayna’nın tamamen Batı hakimiyetine girmemesi için elinden gelen her yolu izleyeceÄŸini, bunun içinde atom silahlarını kullanımının da mevcut olduÄŸunu çok kez dile getirmiÅŸti.

Kısaca Batı’nın, Rusların taktik ve silah olarak son dönemdeki baÅŸarılarını tamamen bir kenara itsek bile bu savaşı, nükleer silah kullanacağını yineleyen bir ülkeye karşı kazanması olanaksız. Ancak Batı’daki yöneticiler kendi kararlarını kendileri veremediklerinden, Batı ülkeleri başına bilinmeyen, tecrübesiz kukla yöneticiler geçtikçe, aldıkları kararlar kendi devlet çıkarlarına uygun olmaktan ziyade büyük çokuluslu ÅŸirketlerin ve dünya finans devlerinin çıkarlarını gözetmeye baÅŸladı. Bu nedenle Ukrayna savaşı kazanılamayacak olmasına, ülke halklarının çıkarlarına aykırı düşmesine raÄŸmen devam ettirilmekte.