İngiltere’de “geri dön Boris” sesleri

Cameron, May, Johnson, Truss’ın ardından 6 yılda 5. Muhafazakar Parti lideri ve başbakanını bekleyen İngiltere’de Liz Truss tarihinin en kısa dönemli başbakanı olarak kayıtlara geçer ve bu yüzden kendisine tahsis edilecek yılda 2 milyon liralık eski başbakan ödeneğinden mahrum burakılması muhalefet partilerince istenirken, eski Başbakan Boris Johnson’un yeniden başbakanlık makamına dönmesi çağrıları da ülkede güç kazanmaya başladı. Dün milletvekillerinin hareketlenmesi, bir gazetede 20 bini aşkın imza toplanması ve Twitter’da Boris’i geri getir çağrılarını ağırlık kazanması ardından, eski başbakan tatil yaptığı Bahamalar’dan uçakla apar topar Londra’ya dönüş yaptı.

Johnson geçen yıl sonlaraına doğru her açıdan rahat bir hükümet idaresi yapar ve gelecek seçimleri de kazanacak görünürken Muhafazakar Parti’nin içinden isyancı grupların kendisine karşı hareketleri nedeniyle güç durumda kalmıştı. Bunlar özellikle başbakanın bir mesai sonrası başbakanlık bahçesinde çalışanlara ikramlar yapılan bir parti düzenlemesini bahane gösterdi. Normalde halkın bir araya gelmesi yasaklanan dönemde başbakanlık bahçesinde böyle bir durumun olmasını ayrımcılık olarak nitelendiren bazı Muhafazakar Parti milletvekilleri bu amaçlarına erişemeyince bu kez başka bahanelerle Boris Johnson’u koltuğundan indirdiler. Johnson’ı istifaya götüren itirazlar danışmanı Chris Pincher’in cinsel taciz yaptığı iddiaları ve Putin’in bir temsilciyle dışişleri görevlileri olmadan görüştüğüydü.

Muhafazakar Parti’de bu tür saray darbeleri yaygın. Margaret Thatcher da hiç seçim kaybetmemesine rağmen iktidarından bir anda indirilmişti. İktidara gelmeden önce Boris Johnson kendine özgü diliyle Muhafazakar Partideki bu yaklaşımı “Papua Yeni Gine tarzı şef yeme yamyamlık orjileri” olarak nitelendirmişti. İngiliz Milletler topluluğu üyesi Papua Yeni Gine kendisini kınamıştı. Muhazafakar Parti son 30 yılda 10 lider değiştirmiş olacak.

Başbakan istifaya zorlanmadan önce İngiliz halkının kendisini seçtiğini, genel seçimlerle bu sonucu aldığını, kendisinin alaşağı edilip bir başkasının lider olması halinde meşruiyetinin olmayacağını ve halkın oyunu alamayacağını söylemişti. Durum aslında tam dediği gibi oldu. O istifa ettikten ve yeni lider Liz Truss göreve geldikten sonra İşçi Partisi daha önce kamuoyu yoklamalarında sadece 5 puan öndeyken 36 puan öne geçti. Bu tarihteki en büyük farklardan biri oldu. Yeniden Boris harici bir siyasetçi başa gelirse durum farklı olmayacak ve meşruiyeti kalmayacağından genel seçimlere karşı direnemeyecek. Genel seçimler halinde tarihi bir yenilgi yaşayacak Muhafazakarların yıllarca kendine gelemeyeceği bir gerçek.

Öte yandan bir hafta içinde yani başbakanın seçileceği ilan edildi. Parti yönetimi 100 imza olmadan aday gösterilemeyeceğini belirtti. Eğer partideki Brexit karşıtı kanat ekndine hizmet edecek açık bir aday ya da bir Truva Atı bulamazsa 100 imzayı ancak Boris Johnson toplayabilir diye düşünülüyor. Bu formülün Liz Truss ayrılmadan önce yönetimi karşı tarafa değil de yeniden Boris’e teslim etmesi, böylece kendisni geçici bir ara formül olarak sunup siyasi kariyerini sürdürebilmesi olarak görenler var.

Bu nedenle Muhafazakar Parti’nin Boris Johnson’u yeniden başa geçirip, genel seçimlere onunla gitmesi en mantıklı hamle olacak. Yine de partinin Jeremy Hunt liderliğindeki Brexit-karşıtı Avrupacı kanadı partinin başarısından ziyade İngiltere’nin yeniden AB’ye dönmesinden yana. Boris Johnson gerek Brexit kampanyasında ön saflardaki rolü gerekse sonrasında bu işlemin tamamlanmasındaki mücadelesi nedeniyle Brexit ile özdeşleşmiş bir sembol olarak görülmekte. Öte yandan halka dayalı yaklaşımı, finansal elitlere dayanmaması, kontrol edilemez olması nedeniyle de bireysel açıdan bir sorun olarak görülmekte. Bu nedenlerle onun başbakan olması doğal bir sonuçken yine de bir direniş olacaktır.